Ook dit jaar is de ronde van Nijmegen georganiseerd. Een prachtige wielerronde die de groeiende reputatie en ‘velosofie’ van fietsstad Nijmegen weer verder heeft versterkt. Leuk was dat de ronde weer voor een flink deel ook over de landsgrens heenging. Het is mooi fietsen in de Nijmeegse grensstreek.
Ook voor mijn eigen fietstochtjes steek ik regelmatig de grens over. En dat blijft speciaal. Want ik verlaat niet alleen Nijmegen, ik verlaat Nederland. Niet dat de grenslijn overal duidelijk is aangegeven, integendeel. Je moet vaak weten dat de grens er lag, om ‘m te kunnen zien.
Maar toch voelt het nog altijd meer dan een stukje fietsen. Het voelt ook een beetje alsof ik op reis ga. De pindakaas en drop laat ik thuis, maar, ik geef toe, ik neem standaard wel een extra krentenbol mee.
Ik ga tenslotte wel helemaal naar het buitenland. Die grens zit natuurlijk vooral in mijn hoofd. Met nationale oriëntatie word je immers niet geboren. Dat wordt aangeleerd door onderwijs, politiek en media. En die aangeleerde, mentale grenzen zijn hardnekkig. Sinds de 19e eeuw is het nationalisme en de nationale taal in Nederland en Duitsland zodanig aangewakkerd dat er nu meer dan in het verleden sprake is van twee gescheiden werelden. Onze nationale held, Willem van Oranje was nog ‘van Duitsen bloed’, want geboren in het Duitse Dillenburg en ook het Oranje Koningshuis stamt af van wat nu Duitsland is, namelijk van het Duitse Nassau. En het naburige Kleef was lange tijd verbonden aan het hertogdom van Gelre, het huidige Gelderland.
Maar zelfs grensstad Nijmegen is vandaag de dag meer gericht op Den Haag dan op het Duitse ommeland, een paar kilometer verderop. Ook in Nijmegen stopt het maken van ruimtelijke plannen vaak aan de grens. De grens is het ‘‘einde van het plangebied’’. In de geografie heet dat het ‘halve ronde’ syndroom, de landsgrens snijdt een potentieel rond plangebied van een grensstad doormidden.
Er wordt zeker wel geprobeerd om grensoverschrijdend samen te werken, maar dat zijn toch vaak projectjes. Echt systematisch is het niet. En dat is jammer. Want het grensland wacht geduldig op een nieuwe bestemming. In een speciaal GrensEvent (zie voor meer info http://grensevent.eventbrite.nl/) gaan Radboud-onderzoekers en beleidsmakers in gesprek om de grens niet langer als einde maar als startpunt van een gezamenlijk ontwerp te zien.
Het rondje van Nijmegen geeft alvast het goede voorbeeld om het halve ronde-syndroom aan te pakken. Ik fietste dit jaar voor het eerst mee. En ja, ik heb mijn krentenbol thuisgelaten. Er zit namelijk een heel goede bakker in Kranenburg.
Henk van Houtum, Politiek Geograaf, Radboud Universiteit Nijmegen.
Deze column is ook gepubliceerd op Nijmegen Direct. Het is een aangepaste versie van de column die ook in de Gelderlander verscheen.