Een bijdrage van Janke van der Veen, fietsenmaker en bestuurslid van stichting Ibhongo.
In mei 2003 vertrok ik voor een jaar naar het eerste post-apartheid township van Zuid Afrika, Masiphumelele (betekenis: “Wij zullen slagen”).
Ik woonde en werkte er als docente rijwielhersteller en leidde er enkele fietsenmakers op in samenwerking met de Zuidafrikaanse organisatie BEN (Bicycling Empowerment Network). Daar ontstond ook mijn vriendschap met Yandiswa Mazwana.
Een tijdje geleden werd ik benaderd door Yandiswa. Zij is de drijvende kracht achter Masiphumelele Creative Hub. Een van hun projecten is het Nourished Child Project. Een programma dat is opgezet in samenwerking met de Universiteit van Stellenbosch. Het is een scholingsprogamma dat zich met name richt op gezonde voeding voor jonge kinderen en senioren. Daar hoort ook de aanleg van bijvoorbeeld volkstuintjes bij.
Om lesmateriaal en oogsten efficiënter te kunnen vervoeren vroeg Yandiswa mij om een bakfiets. Ik was meteen enthousiast omdat vrouwen in Zuid-Afrika niet zo veel zien in fietsen. Als een van dé gezichten in dit township de fiets omarmt kan dat grote gevolgen hebben voor de mobiliteit van andere vrouwen. Een klassieke driewielbakfiets kende Yandiswa van een bezoek aan Nederland, daarmee “kon ze niet omvallen”. Een bakfiets verzenden bleek € 3000,- te kosten. En dan is er nog maar één bakfiets. Zo kwam ik op het idee zelf een bakfiets te ontwikkelen met materialen die ter plaatse, goedkoop en beschikbaar zijn.
Een halve fiets, steigerpijpen en koppelstukken, oud hout en plaatstalen strips om driehoeksverbindingen te kunnen maken. Het is een bakfiets die gebouwd wordt met koude techniek, er komt geen laswerk aan te pas.
Het ontwerp van de bakfiets is inmiddels bij Meshack Nchupetsang. Ik leidde hem zelf 20 jaar geleden op en hij is inmiddels succesvol ondernemer en runt zijn eigen werkplaats OnBike in Westlake (Kaapstad). Hij zal de eerste bouwer zijn van de bakfiets die in gebruik genomen gaat worden door Masiphumelele Creative Hub.
Daarnaast is het ontwerp aangeleverd aan BEN. BEN zal de bouw van de bakfiets opnemen in hun trainingsprogramma. De bakfiets kan dan dienst gaan doen in vele townships en bijdragen aan mobiliteit en financiële onafhankelijkheid van de bewoners.