Struin BSO en Fietsdienten.nl houden een pleidooi om de mogelijkheid te behouden tot het vervoer van twaalf kinderen per transport- en groepsfiets. In de buitenschoolse opvang bestaan groepen uit maximaal twaalf kinderen op één groepsleider. Hier is het financieringsmodel van deze vorm van opvang gebaseerd en daarom is het van belang dat bij buitenschoolse opvang in de natuur een groep van twaalf kinderen op één voertuig vervoerd kan worden.
In de het nieuwe Toelatingskader LEV stuurt de overheid aan op nieuwe regelgeving voor het vervoer van kinderen per grote bakfiets en groepsfiets.
Daarbij moeten grote fietsen voor kindervervoer gekeurd worden en wordt het aantal kinderen dat zij mee mogen nemen beperkt tot 8 of 10 terwijl er nu in de buitenschoolse opvang fietsen in gebruik zijn voor maximaal 12 kinderen. Er is in de nieuwe regelgeving sprake van een maximale breedte van 100cm. Daarbij is er ook reeds een Europees kader in de maak dat één of enkele jaren later weer andere regels zou kunnen gaan opleggen.
Het beoogde doel van de nieuwe regelgeving is een betere verkeersveiligheid en nog kleiner risico op ongelukken met het vervoer van grotere groepen (kinderen). De verkeersveiligheid is echter meer gediend met het gebruik van grote bakfietsen en groepsfietsen dan met andere vormen van vervoer.
Struin BSO is een pionier op het gebied van buitenschoolse opvang in de natuur met gebruik van transport- en groepsfietsen. Hun aanpak vindt navolging op verschillende plaatsen in het land en ook internationaal trekt hun innovatieve aanpak de aandacht.
Struin vervoert al bijna 14 jaar (sinds 2 april 2007) kinderen met transportfietsen en groepsfietsen. In die 14 jaar heeft Struin dus veel ervaring opgedaan met het vervoer van kinderen met diverse merken bakfietsen en met de meerpersoonsfietsen van het Doetinchemse bedrijf Catapult / Tolkamp Metaalspecials. Struin heeft vijftien transportfietsen en twaalf groepsfietsen.De jarenlange ervaring van Struin leert dat het gezamenlijke vervoer van kinderen per grote bakfiets en per meerpersoonsfiets veiliger is dan als de kinderen individueel zouden fietsen. Het staat ook buiten kijf dat vervoer per fiets ver te preferen is boven vervoer per busje of vervoer per privé-auto vanwege efficiency, CO2-uitstoot, congestie en bovenal verkeersveiligheid.
Omgeving van het fietsen
Na school fietst Struin met kinderen van school naar natuurgebieden buiten de stad. Tussen 17.15 en 18.00 uur fietst Struin weer terug (dus ook vaker in het donker) naar de verschillende centrale verzamelplekken, dan wel via een soort fietsbus-dienst langs verschillende afstaphaltes. Zij fietsen bij voorkeur over 30km-wegen en via vrijliggende fietspaden, maar ze moeten in de stad, zeker rondom het centrum, ook wel geregeld over 50 km wegen. Dit is sinds kort steeds minder nodig. In het buitengebied, bijvoorbeeld Ooijpolder, kunnen landwegen waar 60 of 80km/uur gereden wordt niet altijd vermeden worden. Ook moeten zij in de stad geregeld 50-kilometer wegen oversteken.
In het begin hebben zij aan een verkeersambtenaar van de gemeente Nijmegen gevraagd of er wegen zijn die ze beter konden mijden, omdat ze echt gevaarlijk zijn. Van echt gevaarlijke wegen was volgens de ambtenaar in Nijmegen geen sprake. De laatste jaren probeert Struin wel drukke wegen, waar hard wordt gereden, enkel over te steken met stoplichten, rotondes, verkeerseilanden of door het verkeer stil te zetten alvorens de weg op gaan.
Het gros van de ritten vindt niet plaats in superveilige nieuwbouwwijken, maar juist in oude wijken, het centrum en op de dijken in het buitengebied. Zij vormen in verhouding een groot deel van het fietslandschap van Struin.
De fietsen die bij Struin in gebruik zijn
– De Redding bakfiets met elektromotor; max. 8 kinderen.
Voordeel: makkelijk bestuurbaar en klein. Hij wordt bij Struin ook wel door stagiaires gebruikt mits wij vinden dat dit verantwoord is.
Nadeel: hij is hoog en daardoor iets minder stabiel bij een bocht naar rechts die tegelijkertijd ook schuin omhoog gaat als ook bij het raken van stoepranden bij hoekige fietspaden. Hij is wel eens omgevallen, maar dat heeft gelukkig nooit meer dan wat schrammen veroorzaakt. De bestuurder zit achter de bak op de fiets, waardoor je minder goed zicht hebt op verkeer dat van om een hoek komt. Dit heeft echter nooit tot ongelukken geleid.
– De koetsbakfiets van Radkutsche (Duitsland) met elektromotor; max 12 kinderen.
Kinderen zitten hier achter de bestuurder. Struin heeft zelf een grote bak er op gemaakt, omdat ze de bak van de producent niet veilig genoeg vonden, omdat die bak een ingang aan de achterzijde had. Als die kapot zou gaan, zouden de kinderen achter uit de fiets kunnen vallen. Veiligheid voor de kinderen is een groot goed voor Struin. Bakfietsproducent Catapult uit Doetinchem heeft voor deze fiets speciale wielen en assen gemaakt alsook degelijke hydraulische remmen geleverd, zodat deze bakfiets het hogere gewicht aan kan.
Voordelen: erg makkelijk bestuurbaar, goed zicht op het verkeer doordat de bestuurder voor zit en de kinderen stappen uit aan de bestuurderskant.
Nadelen: geen
– Groepsfiets/meerpersoonsfiets/fietsbus van Catapult met elektromotor; max. 11 kinderen.
Voordelen: Zeer stabiel op de weg, acht kinderen kunnen meetrappen; twee of drie kleinere kinderen kunnen voor zitten. De bestuurder zit vrij vooraan. Daardoor heeft hij goed zicht op het verkeer alsook op de jongste kinderen die voor en naast hem zitten. Er is ook nog plaats naast de bestuurder voor een ouder kind dat toezicht nodig heeft. De groepsfiets valt zeer goed op in het verkeer.
Nadelen: Schakelt soms moeilijk waardoor je langzaam op gang komt. Door het volume wil een bestuurder nog wel eens een paaltje raken. Met de lengte van 4,15 meter kan de groepsfiets geen gebruik maken van verkeerseilanden.
– Ubo van Catapult met elektromotor; max. 12 kinderen.
Voordelen: Zeer stabiel op de weg en laag gewicht. De bestuurder zit vrij vooraan waardoor hij/zij goed zicht heeft op het verkeer. Net als bij de groepsfiets zit hij/zij zo tussen de kinderen dat dit handig is voor het toezicht. Met deze fiets kan elke leiding met alle leeftijdsgroepen kinderen op pad en bovendien is hij zeer opvallend in het verkeer, wat goed is voor de veiligheid.
Nadeel: de fiets is nog een prototype en er gaat nog wel eens iets aan kapot. Hij is iets breder dan 115cm, maar dat geeft in de praktijk geen problemen.
Struin heeft heel bewust nooit gebruik gemaakt van de Stint.
Bij een proefrit bleek namelijk dat de Stint enkel op de motor remt en dat die volgens de producent niet kapot kan gaan. Alle fietsen van Struin hebben daarentegen altijd twee gescheiden remsystemen.
Struin maakt ook bewust geen gebruik van verschillende bakfietsen zonder sturende wielen. Omdat je deze fietsen moet besturen door aan de gehele bak vol kinderen te duwen, vinden zij deze bakfietsen onvoldoende bestuurbaar voor hun doeleinden.
Fietsinstructie voor fietsers
De fietsers krijgen een uitgebreide fietsinstructie en er is een duidelijk beschreven fietsprotocol. Zij oefenen eerst met lege fietsen en zij moeten zich aan een fietsprotocol houden.
Op de terugweg aan het eind van de dag kunnen de fietsers vaak in colonne fietsen.
In de 14 jaar van het bestaan van Struin zijn er natuurlijk ook wel eens ongelukjes gebeurt. Struin houdt dit zorgvuldig bij.
Ongelukken met letsel:
Eén keer moest een noodstop worden gemaakt, waarbij een kind met zijn mond tegen de een rand van de bak aan kwam en waarbij een stukje van een voortand afbrak.
Eén keer is een bakfiets omgevallen in een scherpe bocht met te hoge snelheid, waarbij één kind een lichte hersenschudding opliep en de overige negen kinderen alleen wat schrammen.
Dit kon gebeuren, omdat Struin in die tijd nog een te beperkte fietsinstructie gaf aan medewerkers. Dit is nadien duidelijk verbeterd.
De groepsfiets waarmee dit gebeurde lag indertijd nog minder stabiel op de weg en de remmen waren toen ook nog minder krachtig. Dit is nadien goed verbeterd.
De weg zelf was toentertijd minder veilig doordat de fiets van een dijk afrijdend direct beneden een onoverzichtelijke bocht naar rechts moest maken. De gemeente Nijmegen heeft deze wegsituatie nadien gewijzigd.
Bij het nemen van de bocht dreigde de fiets over de eigen weghelft te geraken, terwijl er net op dat moment een auto met veel te hoge snelheid aankwam. De fietsbestuurder heeft daarbij de bocht scherper genomen dan de fiets toen aankon, waardoor de fiets naar rechts op zijn zij viel. Door de gewijzigde wegsituatie en door verbeteringen aan de fiets kan een dergelijke situatie zich niet meer voordoen.
Voorvallen zonder letsel:
Voorvallen zonder letsel zijn minder goed bijgehouden, maar het is wel enkele keren gebeurd dat een fiets door een wiel zakte of een as brak. Gelukkig is daarbij nooit een fiets gekanteld, waardoor het altijd enkel schrikken was. Dit kon gebeuren doordat de fietsen die Struin gebruikte in die tijd vooral prototypes waren. Struin was een pionier in vele opzichten. De leverancier van de Radkutsche stelde aanvankelijk dat zijn transportfiets in de praktijk wel 500kg aan kon. Later moest hij toegeven dat feitelijk toch maar 350kg was en dat daarbij het gewicht van fiets en fietser meegerekend moesten worden. Dit euvel is verholpen doordat Catapult de achterwielen en assen heeft vervangen door sterkere en robuustere exemplaren.
Twee kinderen hebben ooit hun enkel bezeerd doordat deze onder het achterwiel kwam, terwijl ze lopend naast de fiets meehielpen duwen. Dit wordt niet meer toegestaan door Struin.
Een groepsfiets heeft op een zeker moment een niet-werkende rem gehad. Het bleek dat de twee gescheiden remsystemen tegelijkertijd kapot konden gaan doordat een bepaald onderdeel bij de remmen na reparatie niet goed was teruggezet. Dit kan bij het huidige type remmen niet meer gebeuren.
Struin heeft sinds de zomer van 2020 ook een GoCab van VanRaam waar acht kinderen in kunnen en waar tevens max vier kinderen vanaf 7 jaar op hun eigen fietsje achteraan fietsen. Zij fietsen wekelijks ongeveer 12 km uitsluitend over 30km-wegen en fietspaden. Van de apart fietsende kinderen zijn er wel eens gevallen tijdens het fietsen, zoals dat met alle mensen die fietsen kan gebeuren.
Aantal kilometers
Struin heeft in de 14 jaar van haar bestaan al ruim 1 miljoen kindkilometers gemaakt. Zoals hierboven beschreven heeft zich slechts twee keer een letsel voorgedaan van de categorie “behandeling bij de eerste hulp nodig geweest”. Bij gewone zelfstandige fietsers doen zich normaliter zes van dergelijke letsels voor per 1 miljoen fietskilometers. Statistisch is het vervoer van kinderen met de Struinfietsen dus veiliger dan individueel zelfstandig fietsenden.
Ook een SWOV- medewerker schatte in 2006 in dat het fietsen op een 3- of 4-wielige transportfiets met kinderen minimaal net zo veilig, maar waarschijnlijk veiliger zou zijn, dan het bij vader of moeder achterop de fiets in een kinderzitje zitten. Dit omdat de groepsfietsen niet snel omvallen en erg goed opvallen in het verkeer.
Struin vervoert en fietst nu (2021) met 660 kinderen per week, waarvan 20% vaker als één keer per week komt. Dat betekent dat er gemiddeld per week 800 kinderen fietsen of vervoerd worden per fiets.
Conclusie:
Er zijn maar twee medisch spoedeisende hulp ongelukken voortgekomen op een miljoen fietskilometer. Normaal, bij gewone fietsers, komen zes ongelukken met medisch spoedeisende hulp voor per miljoen fietskilometers. Het fietsen met kinderen op transport- en groepsfietsen is derhalve beslist veiliger dan individueel zelfstandig fietsenden.
In een auto zitten was 14 jaar geleden twee keer zo gevaarlijk als fietsen. Nu is dat vijf keer zo gevaarlijk. Wel dient men nog mee te wegen dat met een auto heel gemakkelijk meer kilometers worden gereden, wat negatief uitpakt voor de verkeersveiligheid.
Auto of bus verhogen ook het risico voor mensen rondom het voertuig. Bovendien is de milieubelasting van een auto, ook al is het een elektrische auto die op groene stroom rijd, door zijn gewicht beslist veel groter dan die van een transportfiets (ook als die flink ondersteund wordt middels groene stroom).
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft in het kader van de EU Green Deal gesteld dat er geen nieuwe wetten meer mogen worden ingesteld, die tot extra CO2-uitstoot zullen leiden. Nieuwe regelgeving die het gebruik van duurzame en goed ontwikkelde transport- en groepsfietsen voor kindervervoer in de kiem smoren, is in strijd met dit uitgangspunt van de EU Green Deal.
Het is zeker wenselijk om eisen te stellen aan transport- en groepsfietsen voor kindervervoer en de leiding op de fiets moet goed geïnstrueerd worden. Echter, het aantal kinderen in of op een transport- of groepsfiets beperken tot zes of acht heeft een onwenselijk effect en ondermijnt de veiligheid van de kinderen en de verkeersveiligheid in het algemeen.
Men zal dan immers overstappen op bussen, zelfstandig fietsen van de kinderen in een colonne, en ook pedagogische kansen gaan missen door de kinderen ‘achter een hekje te houden’.
In de praktijk heeft het vervoer van twaalf kinderen op één fiets zich overtuigend bewezen en daarom pleiten wij ervoor dat dit mogelijk moet blijven.
Nijmegen, maart 2021
Deze tekst is opgesteld door Jos Sluijsmans van Fietsdiensten.nl met gebruikmaking van de informatie van Matthijs de Gruijter, Directeur Struin B.V.
Jos Sluijsmans, Fietsdiensten.nl: + 31 6 3001 48 01 / jos@fietsdiensten.nl
Matthijs de Gruijter, Struin: + 31 6 116 44 237 / + 31 24 7506085 / directie@struin.nl